Türk Beşleri

'' Cumhuriyet’in kurulduğu 1923 yılından sonra ulusalcı kültür ve eğitim politikalarının sonucunda birçok yetenekli müzisyen yurt dışına gönderilmiştir. Türk Müziğinin evrensel düzeye ulaşmasını amaçlayan bu hareketin içerisinde yer alan Cemal Reşit Rey, Ulvi Cemal Erkin, Ahmet Adnan Saygun, Hasan Ferit Alnar ve Necil Kazım Akses, daha sonra Türk Beşleri olarak anılırlar. Hepsinin ortak amaçları; Batı Müziği yapısı içinde Klasik Türk müziği ve Türk Halk Müziğinin renklerini kullanmaktır.

Türk Beşleri’yle aynı kuşakta olan besteciler, Türk Müziği ses sistemi üzerine araştırmalar yaparak, geleneksel müziğimizin saf renklerini, ritmini, koro ve orkestra yapıtlarında işlemişlerdir. Batı’daki çağdaşlarıyla birlikte yeni anlatım stillerini ve teknolojik gelişmelerin müziğin anlatım diline katkılarını da kullanarak Türk motiflerinin evrensel müzikte yer almasında öncü olmuşlardır.

Eserlerinde, Batı’nın çağdaş tekniklerini kullanarak ülkemizin müzik yaşamına evrensel boyutlarda katkı sağlayan bestecilerimiz: 

Ekrem Zeki Ün, Faik Canselen, Mithat Fenmen, Kemal İlerici, Bülent Tarcan,

Sabahattin Kalender, Nedim Otyam, Nevit Kodallı, Necdet Levent, Ferit Tüzün, Muammer Sun, Cenan Akın, Kemal Sünder, Yalçın Tura, Kemal Çağlar, Çetin Işıközlü, Sayram Akdil, Okan Demiriş, Sarper Özsan, İstemihan Taviloğlu,Bülent Arel, İlhan Usmanbaş, Ertuğrul Oğuz Fırat, İlhan Mimaroğlu, Cengiz Tanç, İlhan Baran, Ali DoğanSinangil, Turgut Aldemir, Ahmet Yürür, Necati Gedikli, Turgay Erdener, Betin Güneş, Mehmet Aktuğ, Kamuranİnce, Perihan Önder Ridder, Sıdıka Özdil, Nihan Atlığ Atay, Server Acim, Aydın Esen, Hasan Uçarsu, Mehmet Nemutlu, Ali Özkan Manav, Fazıl Say’dır.''

CEMAL REŞİT REY

           ''Cemal Reşit Rey, Türk Beşleri’nin en yaşlı üyesidir. Yurt dışında eğitim görmüştür. Besteci ve piyanist olmasının yanında eğitimcilik ve orkestra yöneticiliği yapmıştır.

            İstanbul Belediyesi Darülelhan’a  ( İlk Konservatuvar)   Batı Müziği Bölümü açılmasına karar verdiğinde ve hoca olarak Cemal Reşit Rey çağırıldığında, kendisi Paris Konservatuvarı’ndan yeni mezundur. Batıda büyük bir kariyer O’nu beklemektedir ancak O, İstanbul’a döner ve Türkiye’de klasik müziğin kuruluşuna öncülük eder.

          . Eserlerinden bazıları: Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Marşı, Lüküs Hayat Opereti, Eski Bir İstanbul Türküsü Üzerine Çeşitlemeler , Enstantaneler''

              '' Lüküs Hayat Opereti, 1933 yılında Cemal Reşit Rey tarafından bestelenmiş bir operettir. 

Operet, olayları gülünç ve toplumsal, siyasal yergi öğeleri içererek anlatan müzikal sahne oyunudur.

                İstanbul Şehir Tiyatroları'nın siparişi üzerine yaratılan ve ilk defa cumhuriyetin 10. yıl kutlamalarının yapıldığı 1933 yılında sahnelenen eser, 1946 yılına kadar büyük bir seyirci kitlesi tarafından izlenmiştir. 1958'de Zeki Alpan, 1962 yılında da Muammer Karaca tarafından tekrar sahneye konulmuş; 6 Mart 1985'te ise İstanbul Şehir Tiyatroları'nda yeniden sahnelenmeye başlamış ve o tarihten günümüze aralıksız sahnelenmiştir.

                 Oyunun yazarı, Ekrem Reşit Rey olarak bilinse de Şişli'de bir Apartıman şarkısının sözlerini Nazım Hikmet Ran'in yazdığı sanılmaktadır. 

                 Oyun, 1950 yılında Ömer Lütfi Akad tarafından Lüküs Hayat adıyla filme alınmıştır. 1973yılında da Haldun Dormen tarafından televizyon için yeniden filme alınmıştır.''

AHMET ADNAN SAYGUN 

                  '' Ahmet Adnan Saygun, 1928’de devlet bursuyla gittiği yurt dışında eğitimini tamamlamıştır. Bestecilik, etnomüzikoloji ve eğitim alanlarında Türk Müziğine olan katkılarıyla müzik tarihine geçmiştir. 1934 yılında ilk ulusal operamız olan ÖZSOY operasını bestelemiştir. 

Eserlerinden bazıları: Kerem, Köroğlu ve Gılgamış operaları, Yunus Emre Oratoryosu, İnci’nin Kitabı adlı piyano eseri.

                  Yunus Emre Oratoryosu, Ahmet Adnan Saygun tarafından bestelenen ve Yunus Emre şiirlerine dayanan Türkiye'nin ilk oratoryosudur.

                 Saygun'un 1942 yılında tamamladığı oratoryo, dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün de desteğiyle ilk kez 1946 yılında sahnelendi. İngilizce, Fransızca, Almanca ve Macarcaya çevrilen oratoryo, 1947′de Paris’te, 1958′de New York’ta Leopold Stokowsky yönetiminde Birleşmiş Milletler’de, sonraki yıllarda Budapeşte, Viyana, Bremen, Berlin, Vatikan ve Moskova’da yorumlandı.

                  2012 yılında ise 23 Nisan 2012 tarihinde New York, 25 Nisan 2012 tarihinde Washington'da olmak üzere, TÜRKSOY Senfoni Orkestrası ve 100 kişilik Jonathan Griffith Singers ile birlikte 55 yıl sonra ilk defa Yunus Emre Oratoryosu Amerika Birleşik Devletlerinde sanatseverler ile buluştu.''

ULVİ CEMAL ERKİN 

               ''Ulvi Cemal Erkin, 1925 yılında kazandığı devlet bursuyla yurt dışında eğitim almıştır. Birinci kuşak çağdaş Türk müziği bestecileri arasında yer alan Erkin, opera dışında hemen bütün formlarda yapıtlar vermiş verimli bir bestecidir. Besteci ve piyanist olmasının yanında çeşitli kurumlarda öğretmenlik yapmıştır. Tüm eserleri seslendirilmiş tek Türk bestecisidir. 

                  Eserlerinden bazıları: Köçekçe Süiti, Bülbül, Ayın On Dördü, Beş Damla adlı piyano eseri

                                 

                   

               

           Köçekçe Süiti, Ulvi Cemal Erkin'in 1942 yılında orkestra için yazdığı bir eserdir. Besteci, köçeklerin dans ettiği eğlencelerde çalınan müziklerden karcığar ve hicaz makamlarındaki bazı örnekleri derleyerek oluşturmuştur. Güçlü bir orkestrasyona sahip olan eser, bir çok melodinin kısa ara bağlantılar ile birbirine eklenmesinden oluşan özgür bir forma sahiptir. Orkestra renkleri ustaca kullanılmıştır ve çalgı teknikleri yazımı konusunda da oldukça başarılı bir eserdir. Ulusalcı akımın en iyi örneklerinden biri kabul edilir. 

HASAN FERİT ALNAR 

              Hasan Ferit Alnar, küçük yaşta kanun çalmaya başlamış ve iyi bir kanun yorumcusu olarak ün yapmıştır.1927’de yurt dışına giderek eğitimini tamamlamıştır. Orkestra yöneticiliği, müzik tarihi ve kompozisyon öğretmenliği yapmıştır. Ankara’da ilk opera temsillerinin düzenlenmesine öncülük etmiştir. Geleneksel bir çalgı olan kanun için yazdığı Kanun Konçertosu müzik tarihinde bir ilktir.

         Eserlerinden bazıları: Kanun Konçertosu, Viyolonsel Konçertosu, On Saz Semaisi, Prelüd ve İki Dans

          Kanun Konçertosu, Ferit Alnar'ın, üzerinde 10 yılı aşkın çalıştığı, Türk enstrümanı, kanun üzerine yazılmış ilk konçertodur.

                Ferid Alnar'ın, tasarlanması 1946 yılına dayanan, bu günkü şekle ulaşması ise, 1958 de tamamlanan eseri, 1951 de ilk şekliyle, Viyana Radyosu'nda, Viyana Senfonicileri Orkestrası eşliğinde de yayımlanmıştır. Geleneksel müzikten etkilenip, halk müziğinden tınıları harmanlayarak, batı geleneği çerçevesinde değerlendiren eser, Cumhuriyet sonrası dönemde başlayan arayışların da, önemli bir belgesi niteliğindedir. Kendisi de, kanun sanatçısı olması, bu enstrümanı batı formları içinde tanıtması bakımından önem kazanmaktadır. Kanun ile yaylılar arasında bir aşk şarkısı olarak da adlandırabiliriz. Özellikle, viyolonsel'in bu aşk da, önemli bir yeri bulunmaktadır.

NECİL KAZIM AKSES 

              Çağdaş Türk müziğinin kurucu ve öncü kuşağı olan ve "Türk Beşleri" olarak tanınan grubun en genç üyesidir. 1926’da yurt dışına giderek eğitimini tamamlamıştır.

               Ankara Devlet Konservatuarı’nın kurulmasında rol almış, 1948’de bu kurumun müdürlüğünü yapmış, iki kere Ankara Devlet Opera ve Balesi müdürlüğü görevinde bulunmuştur. 

               Eserlerinden bazıları: Çiftetelli, Sesleniş, Ankara Kalesi, Minyatürler, Bir Divandan Gazel, 50.Yıl Marşı.

             50. Yıl Marşı'nın yazarı Bekir Sıtkı Erdoğan'dır. Cumhuriyetimizin 50. Yılı için düzenlenen güfte yarışmasına yazdığı beş kıtalık şiirle katılan Bekir Sıtkı Erdoğan yarışmayı kazanmış ve beş kıta iki satırlık nakaratlardan meydana gelen 50. Yıl Marşı, Necil Kazım Akses tarafından bestelenerek bütün yurda yayılmıştır.





                Sunumlar, müzik dersi müfredatında yer alan ''Türk Beşleri'' konusu için, müzik dersi ders materyali olarak hazırlanmışlardır.

KAYNAKLAR: 

-http://www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/2012/OrtaOgretim/Devlet/GuzelSanatlar_SporLis/BatiMuzigiTarihi_11.pdf

- https://tr.wikipedia.org/wiki/Ana_Sayfa
- https://www.youtube.com/watch?v=uKLumdzZj14
-https://www.youtube.com/watch?v=fNRzwc4YdWA
-https://www.youtube.com/watch?v=Wct024YxIzg
-https://www.youtube.com/watch?v=kkA5W0jEfeo
-https://www.youtube.com/watch?v=1D2QmoKwwfk
-https://www.youtube.com/watch?v=sfRQjhRUM_0
-https://www.youtube.com/watch?v=Lyj-7rNJrZQ
-https://www.youtube.com/watch?v=kgW9Q3x5mtc
-https://www.youtube.com/watch?v=FK-sYFpyi5E